كلمه وجدان در لغت نامه دهخدا در رديف كلمات وجد، وجود، اجدان آمده است كه به معناي يافتن، مستغني شدن، دوست داشتن، اندوهگين شدن، شيفتگي، آشفتگي، ذوق و شوق، شور، حالت، خوشحالي و فرح، توانايي و قدرت است. از معیارهای کسب درآمد حلال در زندگی روزمره برای غالب افراد، کارکردن پربازده است و این امر در بسیاری از اوقات با مساله ای به نام وجدان کاری محقق می شود. وجدان کاری در معنای عام  به این مفهوم است که هر فرد بر حسب وظیفه ای که برایش تعیین شده، به انجام وظیفه پرداخته و از ساعات کاری خویش برای انجام سایر امور متفرقه بپرهیزد. حسن تعامل با ارباب رجوع، کم فروشی نکردن، تلاش برای ارائه ی کاری مفید و مثمرثمر در راستای اهداف تعریف شده ی سازمانی و… از مصادیق وجدان کاری هستند. وجدان کار که گاه از آن به اخلاق کار تعبیر می شود، به معنای گرایش به انجام صحیح کار و وظایف شغلی، بدون نظارت مستقیم است. پرداختن به مساله ی فوق در افراد از آن جهت اهمیت دارد که در بسیاری از اوقات هیچ عامل نظارتی به غیر از خود فرد، شاهد و ناظر بر اعمال او در طی ساعات خدمتی و در محل کار نیست و به دلایل مختلف برای یک کارفرما این امکان وجود ندارد که به طور فراگیر و توامان به رصد فعالیت های افراد زیردستش بپردازد و با مطرح شدن مقوله ای به نام وجدان کاری این نظارت مداوم به عنوان مساله ای وجدانی برعهده ی خود فرد گذاشته می شود. فرد نیز با التزام به برآورده کردن رضایت شخصی جدای از رضایت مافوق به خودسازی می پردازد و این امر باعث بالارفتن بهره وری در یک مجموعه می گردد و در بسیاری از اوقات از درگیری های نهان موجود در ادارت می کاهد. از انجا که به نظر می رسد در بسیاری از ادارات می توان مصادیق عدم رعایت این مساله را به وضوح مشاهده نمود،  داشتن وجدان کاری موجب امنیت و آرامش می‌شود و مسئول نسبت به  پرسنل زیرمجموعه ی خود و مردم  نیز نسبت به مسئول اعتماد پیدا می‌کنند و در اثر آن کارها به نحو احسن و شایسته انجام می‌شود. از جنبه ی دیگر، وجدان کاری اقتضا می‌کند که انسان در هیچ کاری تقلب ننماید و به فرد دیگری ضرر نرساند و از در خدعه و مکر با او رفتار نکند. امیرالمومنین(ع) طی خطبه ای در نهج البلاغه می فرمایند: ” دوری کنید از تاخیر انداختن کارها و از دست دادن کارهای نیک زیرا که آن موجب پشیمانی خواهد شد”  و در جایی دیگر می فرمایند: ” خوشا به حال کسی که کارها و عملش را به خاطر رضای خدا خالص گرداند” مقام معظم رهبری نیز در پیام نوروزی سال 74 با تاکید بر اهمیت وجدان کاری فرمودند: کسانی که وجدان کاری دارند، کار را عملی صالح، وظیفه ای حقیقی، مسیولیتی اجتماعی و سیاسی و یک عبادت می دانند، رحمت خدا انسانهایی را شامل می شود که وظایف خود را نیکو، محکم، متقن و صحیح انجام دهند و از سرهم بندی و بی اعتنایی به استحکام کار به شدت پرهیز کنند.

افراد بالادستی در یک سازمان و یا ارگان با یادآوری اهمیت وجدان کاری برای کارمندان جزء و اینکه  این موضوع می تواند از ارکان خودسازی فردی نیز تلقی گردد، به طور موثری به بالابردن بهره وری در کار کمک کنند و در سالی که مزین به نام “تولید ملی” شده نیز می تواند گره گشای بسیاری از مشکلات موجود در عرصه ی تولید و ارائه ی خدمات باشد.

چاپ شده در شماره 30 روزنامه امیدالبرز- مهرماه 1391